حضور در چالش (4): «آذر برزین‌ مهر»، گرفتار نگاه سیاسی محلی‌گرا

محمد عبدالله‌زاده ثانی؛ کارشناس سابق اداره میراث فرهنگی شهرستان سبزوار؛ اکنون مدیریت میراث فرهنگی شهرستان داورزن را بر عهده دارد. حضور او در «چالش علمی برزین مهر» از این دیدگاه حائز اهمیت است که در نزدیک به دو دهه اخیر، نام او بیش از هر شخص دیگری با ادعای برزین‌مهری خانه دیو همراه شده است. با نظر به سطح گسترده آثار و مسائل میراث فرهنگی منطقه، تردیدی وجود ندارد که ایشان نه به اجبار، بلکه با علاقه و خواست شخصی، بارها و بارها این ادعا را در رسانه‌های مختلف مطرح نموده است. همچنین او در چندین مرحله، همراه یا ناظر بر فعالیت هیات‌های باستان‌شناسی چهارتاقی خانه دیو بوده است. با این پیشنه؛ از وی انتظار می‌رود که با لحاظ در اختیار داشتن این فرصت 20‌ساله، اسناد و مدارک متقن علمی قابل دفاع و مورد تایید صاحبنظران را ارئه نماید؛ بر خلاف آن چیزی که در روز اول حضور در چالش، با آن مواجه بودیم.

ایشان در 18 مه 2020/ 20 اردیبهشت 1399 سه یادداشت منتشر نمود. محتوای یادداشت‌ها تکرار همان نظرات شخصی و ادعاهایی است که سال‌هاست تکرار می‌شود. ادبیات محاوره‌ای؛ نه استناد به منبعی معتبر و مشمول نظرات قطعی هیئت‌های باستان‌شناسی و نه تاییدیه صاحبنظران موثق. به نظر می‌رسد که بیست سال فرصت برای اثبات این ادعای بزرگ، صرفاً برای تبلیغ ادعا و نه تلاش علمی برای اثبات آن، صرف شده است. مدعی پر سر و صدای آذربرزین‌مهر، نه تنها حتی یک مقاله پژوهشی معتبر در اثبات ادعای خود ارائه ننموده؛ بلکه خیلی زود و در انتهای یادداشت دوم و سوم، نگرش سیاسی محلی‌گرا که درست در جهت مخالف کار و نگرش میراث فرهنگی است؛ خود را نمایان می‌سازد! ببینید:

(یادداشت1)، (یادداشت2)، (یادداشت3)

بله، نظریه ایشان این است که چون در منطقه، آثار آتشکده دیگری نمایان نیست پس بدون توجه به شاخصه‌های اصیل آذر برزین مهر در متون کهن، این چهارتاقی محقر را به اتکای نظرات و برداشت‌های شخصی از باستان‌شناسی و تاریخ (حتماً بدون توجه به پشتوانه و تاییدپذیری علمی) به عنوان آذر برزین مهر معرفی نماییم. اما هیچ گاه به این سوال پاسخ داده نمی‌شود تکلیف آثار و بناهای متعددی که از آنها در متون کهن یاد شده است و امروز، اثری از آنها نیست، چیست؟ به اتکای حدس و گمان و حب و بغض، آثار باربط و بی‌ربط دیگر را به آن از دست‌رفته‌ها منسوب نماییم؟! بله، این هم یک نوع نگاه به میراث فرهنگی است! 

حضور در چالش (3): آغازی با شش تلاش مایوس‌کننده ...

آقای محمد عبدالله‌زاده ثانی -باستان‌شناسی که به خاطر مصاحبه‌هایش با مطبوعات و خبرگزاری‎ها، در دو دهه اخیر، نام وی بیش از هر کسی با ادعای برزین‌مهر چهارتاقی خانه دیو، همراه شده است- علاوه بر اعلام اطلاع از موضوع، در تاریخ 17 مه 2020/ 28 اردیبهشت 1399؛ شش یادداشت نیز در صفحه ایسنستاگرامی خود و در پاسخ به «چالش علمی برزین مهر» منتشر کرد. تصویر شش یادداشت 17 مه را در اینجا ببینید: (یادداشت1)، (یادداشت2)، (یادداشت3)،  (یادداشت4)،  (یادداشت5)،  (یادداشت6).

با حضور فعالانه ایشان در چالش، انتظار داشتیم برابر خواسته اعلام شده، مستندات علمی مورد تایید صاحبنظران را ارائه نماید. اما بازبینی هر 6 یادداشت به جز ناامیدی از تلاش (و البته ظاهراً ناتوانی ایشان) در بررسی و اثبات علمی ادعای برزین‌مهری خانه دیو، دستاورد دیگری به همراه نداشت چرا که به نظر می‌رسد ایشان نظرات و برداشت‌های شخصی‌شان از مسائل را بررسی و استناد علمی تلقی نموده و به مستند و قابل تایید کردن ادعاهای‌شان با دیدگاه‌های یقینی و گواهی خبرگان باستان‌شناسی و تاریخ در داخل و خارج از کشور، نیازی نمی‌بینند. ادعا‌هایی که همراه با سماجت‌های برخی فعالان رسانه‌ای محلی، نزدیک به دو دهه است هویت میراث فرهنگی مشترک خراسانیان را به گروگان گرفته است. 

چه کسی از حیثیت و اعتبار علمی و حرفه‌ای خود، هزینه می‌‍‌کند و این ادعاهای شبیه به محاوره‌های عامه را تایید می‌کند؟!

/ نیشابور فردا

حضور در چالش (2): اعلام اطلاع عبدالله‌زاده ثانی از چالش علمی برزین‌مهر

برای دیدن تصویر بالا در اندازه بزرگتر کلیک کنید.

آقای محمد عبدالله‌زاده ثانی، مدیر میراث فرهنگی و گردشگری داورزن، پس از ارائه نخستین واکنش خود در تاریخ 17 مه 2020/ 28 اردیبهشت 1399؛ با بازانتشار پیام رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیشابور، اطلاع خود را از موضوع اعلام نمود. اینک انتظار می‌رود ایشان با ارائه یافته‌های مستند و معتبر هیات باستانشناسی ایرانی –لهستانی (به سرپرستی دکتر کائیم و بختیاری شهری) چالش علمی برزین‌مهر را در راستای تایید و یا رد نظرات‌ خود به سرانجامی برسانند./ نیشابور فردا

حضور در چالش (1): اولین واکنش عبدالله‌زاده ثانی به چالش علمی برزین‌مهر

اولین واکنش عبدالله‌زاده ثانی به چالش علمی برزین‌مهر

 برای دیدن تصویر بالا با اندازه بزرگتر کلیک کنید.

سرانجام آقای عبدالله‌زاده ثانی، دعوتی ویژه «چالش علمی برزین‌مهر» نخستین واکنش خود را در تاریخ 17 مه 2020/ 28 اردیبهشت 1399 ارائه نمود. بر خلاف آنچه که از ایشان به عنوان یک باستان‌شناس باسابقه -و دانشجوی دکتری باستان‌شناسی- انتظار می‌رفت با تکرار ادعاها و برداشت‌های شخصی که سال‌هاست به نقل از ایشان در سایت‌های خبری منتشر می‌شود، واکنش خود را برگزار نمود و حال اینکه هدف چالش علمی برزین‌مهر، دقیقاً با این عبارت اعلام شده است: «ارائه مقاله یا گزارشی که به روشی علمی و مورد تایید و وفاق صاحبنظران، اثر تاریخی ارزشمند خانه دیو را به عنوان جایگاه آذر برزین‌مهر اثبات می‌‌کند.»

در یادداشت‌های بعدی کوشش خواهیم کرد برداشت‌های خاص ایشان از منابع و مسائل را به چالش کشیده و راه را برای بررسی علمی موضوع توسط متخصصان بی‌طرف هموار نماییم./ نیشابور فردا  

روشنگری چالش برزین‌مهر (11): خانه دیو؛ یک چهارتاقی در میان دو مدعی!

روشنگری چالش برزین‌مهر (11)

خانه دیو، یک چهارتاقی در میان دو مدعی!

خانه دیو، تنها نام بومی و واقعی موجود برای بقایای چهارتاقی سنگی است در بخش باشتین شهرستان داورزن در منتهی‌الیه غرب استان خراسان رضوی، و بر روی متفرعات رشته‌کوه جغتای واقع شده است. 

این ناحیه، پیش از ارتقای داورزن به شهرستان، جزء شهرستان سبزوار به شمار می‌رفت. شاید به خاطر همین علقه است که این اثر تاریخی، البته با نامی دیگر، در «سایت رسمی اداره میراث فرهنگی سبزوار» نیز آمده؛ و این در حالی است که دیگر آثار تاریخی شهرستان داورزن، از این اقبال برخوردار نبوده و تنها خانه دیو است که جزو آثار تاریخی هر دو شهرستان به شمار می‌آید!

چنانکه در مطالب پیشین و در بازبینی سایت رسمی میراث فرهنگی شهرستان داورزن در یادداشت روشنگری چالش برزین‌مهر 10 نیز گفته شد انتساب «خانه دیو» به آذر برزین‌مهر، از همان زمان آغاز «ادعا» با تردیدهای جدی مواجه بوده و سه فصل کاوش باستان‌شناسی گروه تخصصی ایرانی-لهستانی در دهه اخیر نیز نه تنها ادعا را تایید نکرده بلکه بر رد آن گواهی می‌دهد. 

گفتنی است بررسی‌ها نشان می‌دهد که در «منابع دسته‌اول تاریخی»: کوه، قریه، روستا، شهر یا ناحیه‌ای به نام رِیوَند با اصالت و کیفیتی که در «متون آیین ایران باستان» (دوره مرتبط با آذر برزین‌مهر) آمده؛ در هیچ یک از شهرستان‌های داورزن و سبزوار قابل بازیابی نیست.

بدیهی است که تغییرخودسرانه و فاقد مستندات قابل دفاع نام‌های جغرافیایی، معنی‌ای به جز مخدوش کردن هویت جغرافیای تاریخی خراسان ندارد. تاریخ، ویترین و بَزک نیست، «هویت» است. بنابراین؛ در احترام و پاسداری از هویت جمعی، باید لفّاظی‌های خودخواهانه را کنار گذاشت و صرفاً بر روی ریل مستندات متقن علمی حرکت کرد. 

 «چالش علمی برزین مهر» فرصتی است پیش روی دعوتی ویژه ما جناب آقای محمد عبدالله‌زاده ثانی –مدیر محترم میراث فرهنگی داورزن- تا نه تنها افتخار تثبیت این مهم‌ترین شناسه ایران باستان در خراسان را به نام خود ثبت نمایند بلکه با این خدمت بزرگ هویتی، نام خود را در دفتر نام‌آوران سبزوار، جاودانه سازند. حقّا که تثبیت بنایی کوچک در حد خانه دیو در جایگاه یکی از سه نیایشگاه بزرگ ایران باستان، هیچ چیز کم از کاری که ابوالحسن بیهقی بزرگ با نوشتن کتاب «تاریخ بیهق» انجام داده است ندارد. 

اما این فرصت بزرگ، جرئت و جسارتی بزرگ و ستودنی را بایسته است. یقین داریم باستانشناس کهنه‌کار غرب خراسان رضوی، از آن زمان که در اوایل دهه ۱٣٨۰ این پروژه را کلید زدند، در جریان پافشاری‌های ستودنی نستوه‌شان در این سال‌ها حتماً لحظاتی بوده است به این معنا اندیشیده باشند که: سرانجام، باید یکی از دو دستاورد ناگزیر را برگزید: 

1. تایید علمی برزین‌مهر بودن خانه دیو و کنار زدن افتخارآمیز و مقتدرانه همه حرف و حدیث‌ها در زمینه رفتار غیر مسولانه با میراث فرهنگی مشترک خراسانیان.

2. ناتوانی در اثبات ادعای ردشده و اقدام مسولانه در اصلاح تمامی مدارک رسمی مرتبط با خانه دیو، مطابق با نام، پیشینه و مشخصات واقعی این اثر ارزشمند تاریخی.

ما منتظریم ...