حضور در چالش (3): آغازی با شش تلاش مایوس‌کننده ...

آقای محمد عبدالله‌زاده ثانی -باستان‌شناسی که به خاطر مصاحبه‌هایش با مطبوعات و خبرگزاری‎ها، در دو دهه اخیر، نام وی بیش از هر کسی با ادعای برزین‌مهر چهارتاقی خانه دیو، همراه شده است- علاوه بر اعلام اطلاع از موضوع، در تاریخ 17 مه 2020/ 28 اردیبهشت 1399؛ شش یادداشت نیز در صفحه ایسنستاگرامی خود و در پاسخ به «چالش علمی برزین مهر» منتشر کرد. تصویر شش یادداشت 17 مه را در اینجا ببینید: (یادداشت1)، (یادداشت2)، (یادداشت3)،  (یادداشت4)،  (یادداشت5)،  (یادداشت6).

با حضور فعالانه ایشان در چالش، انتظار داشتیم برابر خواسته اعلام شده، مستندات علمی مورد تایید صاحبنظران را ارائه نماید. اما بازبینی هر 6 یادداشت به جز ناامیدی از تلاش (و البته ظاهراً ناتوانی ایشان) در بررسی و اثبات علمی ادعای برزین‌مهری خانه دیو، دستاورد دیگری به همراه نداشت چرا که به نظر می‌رسد ایشان نظرات و برداشت‌های شخصی‌شان از مسائل را بررسی و استناد علمی تلقی نموده و به مستند و قابل تایید کردن ادعاهای‌شان با دیدگاه‌های یقینی و گواهی خبرگان باستان‌شناسی و تاریخ در داخل و خارج از کشور، نیازی نمی‌بینند. ادعا‌هایی که همراه با سماجت‌های برخی فعالان رسانه‌ای محلی، نزدیک به دو دهه است هویت میراث فرهنگی مشترک خراسانیان را به گروگان گرفته است. 

چه کسی از حیثیت و اعتبار علمی و حرفه‌ای خود، هزینه می‌‍‌کند و این ادعاهای شبیه به محاوره‌های عامه را تایید می‌کند؟!

/ نیشابور فردا

حضور در چالش (2): اعلام اطلاع عبدالله‌زاده ثانی از چالش علمی برزین‌مهر

برای دیدن تصویر بالا در اندازه بزرگتر کلیک کنید.

آقای محمد عبدالله‌زاده ثانی، مدیر میراث فرهنگی و گردشگری داورزن، پس از ارائه نخستین واکنش خود در تاریخ 17 مه 2020/ 28 اردیبهشت 1399؛ با بازانتشار پیام رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیشابور، اطلاع خود را از موضوع اعلام نمود. اینک انتظار می‌رود ایشان با ارائه یافته‌های مستند و معتبر هیات باستانشناسی ایرانی –لهستانی (به سرپرستی دکتر کائیم و بختیاری شهری) چالش علمی برزین‌مهر را در راستای تایید و یا رد نظرات‌ خود به سرانجامی برسانند./ نیشابور فردا

حضور در چالش (1): اولین واکنش عبدالله‌زاده ثانی به چالش علمی برزین‌مهر

اولین واکنش عبدالله‌زاده ثانی به چالش علمی برزین‌مهر

 برای دیدن تصویر بالا با اندازه بزرگتر کلیک کنید.

سرانجام آقای عبدالله‌زاده ثانی، دعوتی ویژه «چالش علمی برزین‌مهر» نخستین واکنش خود را در تاریخ 17 مه 2020/ 28 اردیبهشت 1399 ارائه نمود. بر خلاف آنچه که از ایشان به عنوان یک باستان‌شناس باسابقه -و دانشجوی دکتری باستان‌شناسی- انتظار می‌رفت با تکرار ادعاها و برداشت‌های شخصی که سال‌هاست به نقل از ایشان در سایت‌های خبری منتشر می‌شود، واکنش خود را برگزار نمود و حال اینکه هدف چالش علمی برزین‌مهر، دقیقاً با این عبارت اعلام شده است: «ارائه مقاله یا گزارشی که به روشی علمی و مورد تایید و وفاق صاحبنظران، اثر تاریخی ارزشمند خانه دیو را به عنوان جایگاه آذر برزین‌مهر اثبات می‌‌کند.»

در یادداشت‌های بعدی کوشش خواهیم کرد برداشت‌های خاص ایشان از منابع و مسائل را به چالش کشیده و راه را برای بررسی علمی موضوع توسط متخصصان بی‌طرف هموار نماییم./ نیشابور فردا  

روشنگری چالش برزین‌مهر (11): خانه دیو؛ یک چهارتاقی در میان دو مدعی!

روشنگری چالش برزین‌مهر (11)

خانه دیو، یک چهارتاقی در میان دو مدعی!

خانه دیو، تنها نام بومی و واقعی موجود برای بقایای چهارتاقی سنگی است در بخش باشتین شهرستان داورزن در منتهی‌الیه غرب استان خراسان رضوی، و بر روی متفرعات رشته‌کوه جغتای واقع شده است. 

این ناحیه، پیش از ارتقای داورزن به شهرستان، جزء شهرستان سبزوار به شمار می‌رفت. شاید به خاطر همین علقه است که این اثر تاریخی، البته با نامی دیگر، در «سایت رسمی اداره میراث فرهنگی سبزوار» نیز آمده؛ و این در حالی است که دیگر آثار تاریخی شهرستان داورزن، از این اقبال برخوردار نبوده و تنها خانه دیو است که جزو آثار تاریخی هر دو شهرستان به شمار می‌آید!

چنانکه در مطالب پیشین و در بازبینی سایت رسمی میراث فرهنگی شهرستان داورزن در یادداشت روشنگری چالش برزین‌مهر 10 نیز گفته شد انتساب «خانه دیو» به آذر برزین‌مهر، از همان زمان آغاز «ادعا» با تردیدهای جدی مواجه بوده و سه فصل کاوش باستان‌شناسی گروه تخصصی ایرانی-لهستانی در دهه اخیر نیز نه تنها ادعا را تایید نکرده بلکه بر رد آن گواهی می‌دهد. 

گفتنی است بررسی‌ها نشان می‌دهد که در «منابع دسته‌اول تاریخی»: کوه، قریه، روستا، شهر یا ناحیه‌ای به نام رِیوَند با اصالت و کیفیتی که در «متون آیین ایران باستان» (دوره مرتبط با آذر برزین‌مهر) آمده؛ در هیچ یک از شهرستان‌های داورزن و سبزوار قابل بازیابی نیست.

بدیهی است که تغییرخودسرانه و فاقد مستندات قابل دفاع نام‌های جغرافیایی، معنی‌ای به جز مخدوش کردن هویت جغرافیای تاریخی خراسان ندارد. تاریخ، ویترین و بَزک نیست، «هویت» است. بنابراین؛ در احترام و پاسداری از هویت جمعی، باید لفّاظی‌های خودخواهانه را کنار گذاشت و صرفاً بر روی ریل مستندات متقن علمی حرکت کرد. 

 «چالش علمی برزین مهر» فرصتی است پیش روی دعوتی ویژه ما جناب آقای محمد عبدالله‌زاده ثانی –مدیر محترم میراث فرهنگی داورزن- تا نه تنها افتخار تثبیت این مهم‌ترین شناسه ایران باستان در خراسان را به نام خود ثبت نمایند بلکه با این خدمت بزرگ هویتی، نام خود را در دفتر نام‌آوران سبزوار، جاودانه سازند. حقّا که تثبیت بنایی کوچک در حد خانه دیو در جایگاه یکی از سه نیایشگاه بزرگ ایران باستان، هیچ چیز کم از کاری که ابوالحسن بیهقی بزرگ با نوشتن کتاب «تاریخ بیهق» انجام داده است ندارد. 

اما این فرصت بزرگ، جرئت و جسارتی بزرگ و ستودنی را بایسته است. یقین داریم باستانشناس کهنه‌کار غرب خراسان رضوی، از آن زمان که در اوایل دهه ۱٣٨۰ این پروژه را کلید زدند، در جریان پافشاری‌های ستودنی نستوه‌شان در این سال‌ها حتماً لحظاتی بوده است به این معنا اندیشیده باشند که: سرانجام، باید یکی از دو دستاورد ناگزیر را برگزید: 

1. تایید علمی برزین‌مهر بودن خانه دیو و کنار زدن افتخارآمیز و مقتدرانه همه حرف و حدیث‌ها در زمینه رفتار غیر مسولانه با میراث فرهنگی مشترک خراسانیان.

2. ناتوانی در اثبات ادعای ردشده و اقدام مسولانه در اصلاح تمامی مدارک رسمی مرتبط با خانه دیو، مطابق با نام، پیشینه و مشخصات واقعی این اثر ارزشمند تاریخی.

ما منتظریم ...

روشنگری چالش برزین‌مهر (10): خانه دیو؛ علامتِ سوال بر عنوان اثر و توضیحات انتساب آن

روشنگری چالش برزین‌مهر (10)

خانه دیو؛ علامتِ سوال بر عنوان اثر و توضیحات انتساب آن

تصویر بالا مشتمل بر عنوان، عکس و توضیحات مربوط به اثر تاریخی چهارتاقی خانه دیو است که در سایت رسمی اداره میراث فرهنگی داورزن آمده است. دو نکته جالب توجه در تصویر می‌بینید:

 نکته اول: عنوان اثر که در اینجا (به رنگ آبی) «آتشکده آذر برزین مهر - چهارتاقی ریوند» آمده، آیا بر هویت واقعی این اثر ارزشمند تاریخی مطابقت دارد؟ اگر مطابقت دارد مستندات تاریخی و باستانشناسی تاییدکننده آن کجاست؟ و اگر ندارد چرا چنین آمده است؟

نکته دوم: از شادروان دکتر محمد معین، نقل قولی، مطرح شده است. تردیدی نداریم که این نقل قول، باواسطه یا بلاواسطه به اثر ارزشمند جناب دکتر معین «مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی» بر می‌گردد.

از سال ۱٣٢۶ که این کتاب ارزشمند، برای اولین بار چاپ شد تا امروز، ده‌ها مقاله و مطلب و نظریه به زبان‌های مختلف درباره اینکه انتساب خانه دیو به آذر برزین مهر، یک اشتباه ناسنجیده است، منتشر و مطرح شده است. هرچند باید گفت که مطلب دکتر معین هم، نظریه شخص ایشان نیست و به منابع دیگری ارجاع داده‌اند. پس انصافاً مسؤلیتی متوجه ایشان نیست و با توجه به مقدورات زمان خودشان، این کتاب یک اثر بسیار ارزشمند و به معنای واقعی: یک شاهکار است و وارد شدن یک یا چند ایراد محتوایی، چیزی از ارزش این کتاب گرانسنگ نمی‌کاهد.

در ضمن اینکه می‌دانیم رویکرد کتاب یادشده، «رویکرد ادبی» است و نهایتاً در مطالعات ادبی، کاربرد تخصصی دارد و نه به عنوان مستند تاریخی و باستانشناسی؛ آن هم در موضوعی پرمناقشه مثل بُرزین‌مهر!

هر چند انتظار می‌رود دانشمندان حوزه ادبیات فارسی، محتوای این کتاب شناخته‌شده را بر اساس یافته‌ها و پژوهش‌های نوین؛ غنی‌تر و استنادپذیرتر از پیش نمایند که به روز نمودن این اثر ارزنده، به هیچ روی کمتر از تالیف یک کتاب جدید نیست.

اما مرتبط با بحث خودمان، سوال اینجاست چرا در یک جایگاه تخصصی رسمی مجهز به ابزار مطالعات دقیق باستانشناسی، باید از منابع غیرتخصصی و نظریه‌های ردشده برای تبیین پیشینه یک اثر، آن هم با این همه مسأله موجود در پیرامون هویت آن، استفاده شود؟

یکی از اهداف علمی «چالش برزین مهر»، پاسخگویی به این سوالات است که از دعوتی ویژه‌مان، باستانشناس کهنه‌کار غرب خراسان رضوی، جناب آقای عبدالله‌زاده ثانی در جایگاه مقام محترم مسول در میراث فرهنگی شهرستان داورزن، انتظار داریم مدارک علمی لازم و کافی را در پاسخگویی این سوالات، سوالات پیشین و دیگر سوالات قابل طرح درباره ادعای بُرزین‌مهری خانه دیو، ارائه نمایند.

انصافا فرصت خوبی برای معرفی اثر تاریخی ارزشمند خانه دیو و تثبیت انتساب آن به بُرزین‌مهر ایجاد شده است، نمی‌دانیم چرا استفاده نمی‌کنند؟!